Trái một tay, biểu tượng thất truyền của Tennis hiện đại

Bước ngoặt Bjorn Borg

Cho đến trước kỷ nguyên mở, mọi tay vợt đều đánh trái một tay như lẽ đương nhiên. Từ Rod Laver đến Roy Emerson, Margaret Court, họ đều mê hoặc người hâm mộ bằng những cú trái một tay đầy tinh tế. Mọi chuyện chỉ bắt đầu khác đi vào thập niên 70 khi Jimmy Connors, và đặc biệt là Bjorn Borg lên ngôi nhờ kỹ năng đánh trái hai tay của mình.

Học theo họ, các tay vợt dần thay đổi lối chơi truyền thống, qua đó giúp số nhà vô địch Grand Slam đánh trái hai tay tăng lên xấp xỉ 40%. Đến thời điểm hiện tại, thậm chí con số còn áp đảo hơn. Hiện tại, 90% các tay vợt vô địch Grand Slam ở thế kỷ 21 đánh trái hai tay, khiến những người như Roger Federer hay Wawrinka là của hiếm. Với các tay vợt nữ, gần như không có VĐV hàng đầu nào đánh trái một tay cả.
 

Vậy đâu là lý do khiến các tay vợt từ bỏ lối đánh trái một tay? Để trả lời cho câu hỏi này, hãy quay ngược thời gian về thập niên 70. Không giống những tay vợt cùng thời, Bjorn Borg thống trị giới quần vợt bằng những cú trái hai tay, bóng nẩy cao nên đối phương gần như không thể khắc chế. Việc Borg quyết định đánh trái hai tay cũng xuất phát từ phong cách thi đấu mang tính cách mạng của ông.

Thay vì giao bóng lên lưới, Borg thích đứng sau vạch cuối sân điều bóng  như Nadal ngày nay. Mọi tay vợt từng đối đầu với Borg đều khẳng định lối chơi của ông ngược đời nhưng vô cùng hiệu quả. Rất khó để dùng cú trái một tay phản lại những pha đánh bóng nẩy cao của Borg. Cách duy nhất là sử dụng cú cắt (chém ngang vợt), nhưng làm thế sẽ tạo cơ hội cho Borg phản công bằng một cú thuận nữa.

Đẹp nhưng thiếu bền bỉ

Khi Novak Djokovic mới bắt đầu học quần vợt, HLV đã yêu cầu anh đánh trái một tay. Nole lập tức từ chối bởi anh cho rằng trái một tay đã lỗi thời. Luận điểm có phần hỗn hào năm xưa nay đã giúp anh trở thành tay vợt bất khả chiến bại, xô đổ kỷ lục của hàng loạt huyền thoại đánh trái một tay khác. Thậm chí ngay cả những người từng thành công nhờ trái một tay cũng khuyên lớp trẻ đừng học theo họ.
 

“Tôi đã dạy nhiều đứa nhỏ cầm vợt đánh trái tay, từ topspin bằng 2 tay đến cắt bóng, vô-lê bằng một tay. Nhìn chung chỉ có thiên tài mới thành công nhờ trái một tay trong quần vợt hiện đại thôi”, Martina Navratilova nhận định.

Câu nói của bà chỉ đơn giản là tổng kết từ những hiện tượng tai nghe mắt thấy. Trong 15 năm gần đây, chỉ có Federer và Wawrinka là những người vô địch Grand Slam nhờ trái một tay. Richard Gasquet thậm chí còn chưa bao giờ lọt vào một trận chung kết.

Về phần Federer, anh cũng thừa nhận nếu sau này theo nghiệp gõ đầu trẻ, anh sẽ hướng dẫn chúng đánh trái hai tay chứ không phải một tay như mình. Đồng tình với Tàu tốc hành, HLV huyền thoại Nick Bolletieri khẳng định nếu Federer được hướng dẫn đánh trái hai tay từ sớm, anh sẽ là người bất khả chiến bại trên mọi mặt sân. Khi đó, ngay cả Nadal hay Djokovic cũng không thể ép trái để bắt bài Federer được nữa.

Vậy tại sao Navratilova hay Federer thành công nhờ đánh trái một tay, và điều đó lại không thể tái diễn trong thời buổi hiện tại? Câu trả lời nằm ở sự thay đổi của quần vợt. Federer có thể đánh trái một tay tốt nhờ sử dụng cây vợt có bề mặt tiếp xúc nhỏ hiệu Wilson giống Sampras vào thập niên 90. Nhưng ngày nay, phần lớn vợt đánh tennis bây giờ được thiết kế bản to và nặng để đánh bóng bền.

Trên thực tế, chính Federer từng thử dùng một cây vợt lớn hiệu Head (tương tự của Djokovic) và nó khiến anh bị loại ngay từ vòng 2 của một giải ATP 500! Ngoài ra, cú trái một tay cũng rất thiếu ổn định bởi khó kiềm chế lực. Federer trong mỗi trận đấu luôn đánh hỏng nhiều hơn đối phương, bất kể thắng thua là vì lẽ đó. Ngay cả các sân bóng cũng không ủng hộ anh, khi chúng được tăng độ nhám để bóng bay chậm lại, nẩy cao hơn.

Những tay vợt đánh trái một tay cùng thời Federer, họ là ai?

Tommy Haas: Tay vợt người Đức từng giành HCB Olympic Sydney ở nội dung quần vợt đơn nam, và vươn lên vị trí số 2 thế giới 2 năm sau đó. Tuy nhiên, thành tích của anh tại các giải Grand Slam không thực sự ấn tượng với 4 lần lọt vào bán kết.

James Blake: Là thành viên của ĐT Mỹ vô địch Davis Cup 2007, Blake có phong cách rất khác Roddick. Dù vậy, anh chỉ có thành tích tốt nhất là lọt vào tứ kết tại Australian Open và US Open. Ở Roland Garros, Blake thậm chí chưa bao giờ vượt qua vòng 3.

Gustavo Kuerten: Một ngoại lệ rất đặc biệt, khi tay vợt người Brazil từng thống trị Roland Garros cuối thập niên 90 và đầu những năm 2000 bằng 3 chức vô địch. Nhưng ở các giải Grand Slam còn lại, thành tích tốt nhất của anh chỉ là lọt vào tứ kết.

Richard Gasquet: Nhiều người hâm mộ quần vợt khẳng định cú trái một tay của Gasquet ở thời kỳ đỉnh cao còn hay và ổn định hơn cả Federer. Dù vậy, nó chưa bao giờ giúp anh lọt vào một trận chung kết Grand Slam trong sự nghiệp thi đấu.